Երեխաները տարբեր կերպ են արձագանքում իրենց շրջապատող միջավայրում տեղի ունեցող բացասական իրադարձություններին: Մարդիկ տարբեր կերպ ենք արտահայտում իրենց հույզերը: Որոշ մշակույթներում, օրինակ, ուժգին հույզերը ի ցույց դնելը, ասենք՝ բարձրաձայն լաց լինելը, ընդունված չէ, մինչդեռ մյուսներում դա միանգամայն ընդունելի է:

Սթրեսի որոշ նշաններ կարող են այնքան էլ ակներև չլինել: Ներկայացնում ենք տարբեր տարիքներին բնորոշ նշանները: Սակայն պետք է հիշել, որ տարբեր երեխաների մոտ սթրեսի տարբեր նշաններ են դրսևորվում:

Գիտեի՞ք արդյոք՝ սթրեսի և ճգնաժամի դեպքում երեխաները ուշիուշով հետևում են մեծերի պահվածքին և հույզերին՝ հասկանալու համար, թե ինչպես կառավարեն իրենց իսկ հույզերը:

Սթրեսին երեխաների արձագանքի տարածված դրսևորումները

Այս դսևորումները, սովորաբար, կարճ են տևում, և նորմալ են սթրեսային իրադարձությունների դեպքում: Սակայն, եթե այսպիսի դրսևորումները տևում են ավելի երկար, ապա երեխան կարող է մասնագետի աջակցության կարիք ունենալ:

Հուզական վիճակի ստուգումներ

2020-2021թ-ը հուզական առումով դժվարին ժամանակահատված էր բոլորի համար, և դրանից մեծապես տուժել են բազմաթիվ երեխաներ: Հարկավոր է պարբերաբար ստուգել, թե ինչպես է զգում ձեր երեխան: Ստուգել հուզական վիճակը՝ նշանակում է երեխաներին ուղղակի կամ անուղղակի ձևով հարցնել՝ «ինչպե՞ս ես»: Ստուգման մեթոդներից մեկը երեխային ինչ-որ բան նկարել խնդրելն է: Խնդրեք նրան՝ մի քիչ ավելի պատմել նկարի մասին. ինչ է նկարել, կամ, օրինակ, ինչու է ընտրել հենց այս կամ այն գույնը: Դա կարող է օգնել որոշ երեխաների՝ խոսել իրենց զգացումների մասին: Ի դեպ, որոշ երեխաներ կարող են ուրախությամբ ցույց տալ նկարը, բայց չցանկանալ խոսել դրա մասին․ թույլ տվեք, որ երեխան որոշի:

Վարժություններ, որ կօգնեն նվազեցնել սթրեսը

Երեխայի հետ կարող եք կատարել հետևյալ վարժությունները սթրեսը նվազեցնելու և երեխային սթրեսի հաղթահարման հմտություններ փոխանցելու նպատակով: Այս վարժություններն օգտակար են նաև ձեզ համար, ուստի կարող եք միասին փորձել։

Որովայնային շնչառություն

Երբ մենք սթրես ենք ապրում, մեր շնչառությունը հաճախ մակերեսային է դառնում, շնչում ենք կրծքավանդակով, և մոռանում ենք խորը շունչ քաշել որովայնով: Որովայնային շնչառությունը շատ հանգստացնող հատկություն ունի և օգնում է թթվածնով հագեցնել մեր թոքերը:

Շնչե՛ք, ա՛յ այսպես․

• ձեռքը դրեք ձեր ստամոքսի վրա.
• 5 անգամ խորը շունչ առեք, 5 վայրկյան շարունակ ներշնչեք և 5 վայրկան շարունակ արտաշնչեք՝ շնչելով քթով և արտաշնչելով բերանով.
• բացատրեք, որ երբ երեխան շունչ է քաշում, նա փուչիկի պես փչում է իր փորիկը, իսկ արտաշնչելիս օդը դանդաղ դուրս է գալիս փուչիկից:

Հարազատ վայր

Մեզ շրջապատող աշխարհը երբեմն կարող է ճնշող լինել: Մարդու մոտ սթրեսը կարող է նվազել, եթե նա մի պահ պատկերացնի, թե գտնվում է մի տեղում, որտեղ սթրես չկա:

Ահա մի վարժություն, որը կօգնի․

• նստեք կամ պառկեք հարմարավետ դիրքով, փակեք աչքերը և թուլացեք.
• մի քանի անգամ քթով դանդաղ խորը շունչ քաշեք: Արտաշնչեք բերանով.
• շարունակեք դանդաղ և հանդարտ շնչել: Հանդարտ, երկար ներշունչ, ապա՝ հանդարտ, երկար արտաշունչ.
• մտովի լսեք այս պատմությունը և հետևեք դրան: Պատկերացրեք, թե դուք այդ պատմության մեջ եք:

«Պատկերացրու, թե կանգնած ես սպիտակ ավազոտ լողափին: Վաղ առավոտ է, և շուրջբոլորը ամեն ինչ հանգիստ է: Արևը դանդաղ ծագում է, և դեմքիդ ու մարմնիդ վրա զգում ես լույսի ջերմությունը: Քեզ երջանկության ու անդորրի զգացողություն է պարուրել: Բոբիկ ոտքերիդ տակ ավազը փափուկ է ու տաք: Թեթևակի քամին շոյում է դեմքդ: Երկինքը կապույտ է ու անամպ, իսկ թռչունները ճախրում ու երգում են գլխավերևումդ: Տեղը ապահով է, և կարող ես լիցքաթափվել: Սա մի վայր է, ուր միշտ կարող ես վերադառնալ, որը միշտ իր տեղում է՝ քո սրտում: Այստեղ կարող ես գալ՝ երբ ցանկանաս: Իսկ հիմա դանդաղ, աստիճանաբար սկսիր կրկին ուշադրություն դարձնել շնչառությանդ. ներշունչների ու արտաշունչների ռիթմը: Շատ հանդարտ սկսիր շարժել ձեռքիդ ու ոտքիդ մատները: Ներշնչիր և մի լա՜վ ձգվիր: Խորը արտաշնչիր: Երբ պատրաստ ես՝ բացի՛ր աչքերդ»:

Հոդվածը պատրաստվել է Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների կառավարության ֆինանսական աջակցության շնորհիվ: Արտահայտված տեսակետները պատկանում են հեղինակներին և պարտադիր չէ, որ արտահայտեն ֆինանսավորող կողմի տեսակետներն ու քաղաքականությունը: